Polikistik Over Sendromu (PCOS): Belirtiler, Tanı ve Tedavi Yolları

Polikistik Over Sendromu (PCOS): Belirtiler, Tanı ve Tedavi Yolları

Polikistik Over Sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen hormonal bozukluklardan biridir. Yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist oluşumu, hormonal dengesizlikler ve yumurtlama sorunlarıyla karakterizedir. PCOS yalnızca adet düzenini değil, doğurganlığı, kilo kontrolünü, cilt sağlığını ve genel metabolizmayı da etkileyebilir.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre üreme çağındaki her 10 kadından yaklaşık 1’i PCOS tanısı almaktadır.

🌸 PCOS Nedir?

PCOS, yumurtalıklarda (overlerde) androjen hormonlarının fazla üretimi sonucu ortaya çıkar. Bu durum yumurtlamanın düzensiz veya hiç gerçekleşmemesine, buna bağlı olarak da adet döngüsünün bozulmasına neden olur. Ultrason görüntülerinde çok sayıda küçük kist görülebilir; ancak her PCOS hastasında kist olmak zorunda değildir.

⚠️ PCOS Belirtileri

Belirtiler kişiden kişiye değişebilir; ancak en yaygın bulgular şunlardır:

1. Adet Düzensizliği

   • Seyrek adet görme, aşırı kanama ya da hiç adet olmama (amenore).

2. Aşırı Kıl (Hirsutizm)

   • Yüz, göğüs, karın ve sırtta erkek tipi kıllanma.

3. Akne ve Yağlı Cilt

   • Androjen hormon fazlalığına bağlı olarak özellikle çene ve yanak bölgesinde yoğun akne.

4. Saç Dökülmesi

   • Hormonal dengesizlikler saçların incelmesine ve dökülmesine neden olabilir.

5. Kilo Alımı ve İnsülin Direnci

   • PCOS hastalarının önemli bir kısmında insülin direnci görülür. Bu durum kilo vermeyi zorlaştırır.

6. Doğurganlık Sorunları

   • Düzensiz yumurtlama, gebe kalmayı güçleştirebilir.

     
     

🧪 PCOS Nasıl Teşhis Edilir?

PCOS tanısı konulurken genellikle Rotterdam kriterleri kullanılır. Bu kriterlere göre aşağıdaki üç durumdan en az ikisinin varlığı tanı için yeterlidir:

• Adet düzensizliği veya ovulasyon bozukluğu

• Androjen fazlalığı belirtileri veya kan tahlilinde yüksek androjen seviyesi

• Ultrason ile yumurtalıklarda polikistik görünüm

Teşhis sürecinde şu yöntemler uygulanır:

• Hormon testleri (LH, FSH, testosteron, prolaktin, TSH)

• Pelvik ultrason

• Kan şekeri ve insülin direnci testleri

• Kolesterol ve trigliserit düzeyleri ölçümü

  
  

PCOS Tedavi Yöntemleri

PCOS’un tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmasa da belirtileri kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak için etkili yöntemler vardır:

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Düzenli egzersiz

• Rafine şekerden uzak dengeli beslenme

• Kilo kontrolü → %5-10 kilo kaybı bile adet döngüsünü düzenleyebilir.

2. İlaç Tedavisi

• Doğum kontrol hapları → Östrojen-progesteron dengesini sağlar.

• Metformin → İnsülin direncini düzenler.

• Anti-androjen ilaçlar → Kıllanma ve akneyi azaltabilir.

3. Doğurganlık Tedavisi

• Yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar

• Gerekirse tüp bebek (IVF) tedavisi.

4. Doğal Destekleyici Yöntemler (Doktor Onayıyla)

• İnositol takviyeleri

• Düşük glisemik indeksli beslenme

• Omega-3 yağ asitleri desteği

  
  

🧠 PCOS ile Yaşam: Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Stres yönetimi çok önemlidir; stres kortizolü artırarak hormonal dengeyi daha da bozabilir.

• Uyku düzeni, insülin dengesinde belirleyici rol oynar.

• Rutin kontroller ile hormon seviyeleri ve yumurtalık sağlığı takip edilmelidir.

• PCOS kronik bir durum olsa da erken teşhis ve düzenli takip ile komplikasyonlar (diyabet, kalp-damar hastalıkları) önlenebilir.

📚 Kaynakça

1. Rotterdam ESHRE/ASRM-Sponsored PCOS Consensus Workshop Group. (2004). Revised 2003 consensus on diagnostic criteria and long-term health risks related to PCOS. Human Reproduction.

2. Teede HJ, Misso ML, et al. (2018). International evidence-based guideline for the assessment and management of PCOS. Hum Reprod.

3. Mayo Clinic. “Polycystic ovary syndrome (PCOS): Symptoms and causes.” (2023).

4. Cleveland Clinic. “PCOS: Diagnosis and Treatment.” (2024).

5. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. “Polikistik Over Sendromu Rehberi.” (2023).

6. Harvard Health Publishing. “Managing PCOS with lifestyle and medical treatment.” (2022).